BARREDO FONTAL, ESTEBAN
(AGHD).
Esteban Azpeitian jaio zen 1909an. Familia ezkertiarrekoa, bera eta anaia Pablo UGTko afiliatuak ziren, 1932an Azpeitiko Unión Republicana alderdiaren fundazioan parte hartu zuten, eta 1935ean Juventudes Socialistasen militatzera pasatu ziren. Lanbidez tipografoa zen. Gerra hasi zenean, Esteban Donostian bizi zen, Gipuzkoako Foru Aldundiko inprimategian inprimatzailearen karguan. 1936ko irailean, hilaren hasieran, borondatez erroldatu zen Eibarren eratutako euskal milizietan, eta Irun galdu ostean, Iparraldera pasatu zen, eta gero Kataluniatik sartuta itzuli zen Espainiako Estatura. Euskal-kataluniar milizietako gudaria izan zen, armada errepublikarra berrantolatu aurretik hainbat frontetan ibili zen borrokan, eta orduan 40 Brigadan sartu zen, «Errepublikako Espioitza Zerbitzu» (SIEP) gisa ezagutzen zenean, agenteen instruktore-karguarekin. Ordurako, Esteban dagoeneko Alderdi Komunistako militantea zen.
SIEPeko agente gisa, Estebanek batasun militarrari leialtasuna zin egin zion idatzi baten bidez, eta dokumentu hori gerora epaitu zuen epaitegi militarrak froga gisa erabiliko zuen. «Zin egiten dut SIEP barruan nire gaineko arduradun hierarkikoa ez den inori lanaren bidez eskuratu ditudan ezagutzak edo nire jarduerak zein diren ez diodala jakinaraziko.
Noizbait utzikeriagatik edo asmo txarrez nire jabetzan dauden sekreturen bat jakinaraziko banu, Errepublikaren traidoretzat har nazaten eskatzen dut...».
1939ko ekainaren 25ean, gerra amaitutakoan, Esteban Azpeitiko Guardia Zibilak atxilotu zuen, eta handik bi egunetara Madrilera bidali zuten Brigada Politiko-Sozialak hala eskatuta, eta SIEPeko beste ustezko kide batzuekin batera ikertu zuten. Madrilgo Malasaña auzoan zegoen Conde Toreno espetxean preso zegoela, Estebanen aurka urgentziazko prozedura sumarisimoa abiatu zuten. Haren epaia 1940ko martxoaren 16an eman zuten.
Bertan, Esteban heriotza zigorrera zigortu zuten, «matxinadarekin bat egitea»ren ustezko delitu bategatik, baina abuztuan zigorra «maila baxuagokoarekin» arindu zioten(*). 1940ko irailaren 23an, Palentziako espetxe probintzialean sartu zen, eta 1944ko maiatzean Reinoso del Cerrato (Palentzia) espetxera eraman zuten. 1944ko uztailaren 22an, espetxealdi arindua ezarri zioten(*).
Aitari espetxetik etxera itzuli ahal izateko agiria eman zion soldaduaren ahotik honakoa entzun behar izan zuen amak: Gustu handiz emango dizugu, hura harrapatzeko zain baikaude fusilatzeko.
Erdaraz hitz egin beharra zegoen zigorrik jaso nahi ez bazenuen.
Falangista bati honakoa erantzutearren zigortuta egon nintzen: Si a su padre no le hubiesen robado toda la hacienda que tenía podría venir vestido de seda.
