Ambeko eta Aguati
Ambeko eta Aguati, zeinen izen politak! Karabali hizkuntzan, esklaboek Nigeriatik Kubara eraman zuten mintzairan, oreinari Ambeko esaten zaio, eta dortokari Aguati.
Behin elkartu ziren oreina eta dortoka, Ambeko eta Aguati, lasterketa apustu bat egiteko.
Badakizu oreina biziki azkarra dela, eta dortoka hagitz motela. Denek uste zuten Ambekok irabaziko zuela erraz.
—Hiru eguneko abantaila emanen dizut! —erran zion Ambekok Aguatiri.
—Ez dut abantailarik nahi —arrapostu zion Aguati dortokak—, hamabortz egun bertzerik ez dut behar prestatzeko.
Oreinak hamabortz egun utzi zizkion prestatu zedin.
Hamabortz egun haietan, Ambeko festaz festa ibili zen herrian Aguatiren lepotik irri eta algara egiten. Aguati, ordea, bera bezalako bi lagunekin bildu zen, eta eskatu zien apustuaren egunean jarri zitezela lasterketak pasatu behar zuen herrietan, oreina azaltzen zenean agur egiteko.
Heldu zen apustuaren eguna. Herri banatan jarriak zeuden Aguatiren lagunak, eta Aguati bera Ambekorengana joan zen lasterketa hasteko.
Irteera eman zuten, eta korrika hasi ziren, Ambeko bizi-bizi eta Aguati motel-motel. Ambeko urrundu zelarik, Aguati, ibiltzeari utzita, belar artean ezkutatu zen, bide bazterrean.
Ambekok lasterkan jarraitu zuen, kantari:
Ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó.
Lehen herrira heldu zelarik, Ambekok pentsatu zuen alde handia kendua ziola Aguatiri, eta astia edukiko zuela bizarra egiteko. Bizartegian sartu zen kantari:
Ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó.
Baina bizarraren erdia moztua zeukala, dortoka ikusi zuen espaloian kantari:
Aguatí langué, langué, langué,
aguatí langué, langué, langué,
aguatí langué, langué, langué.
Honek, karabali hizkuntzan «Dortoka iritsi da, iritsi da, iritsi» erran nahi du.
Ambekok, ikusten eta entzuten zuen dortoka Aguati zelakoan, jauzi egin zuen aulkitik eta lasterkan hasi zen berriz, bizarra osorik kendu gabe. Horregatik dauka oreinak bizarra aurpegiaren alde batean bakarrik.
Oreinak lasterka jarraitu zuen bizi-bizi, eta bere artean pentsatu zuen lasterketaren lehen zatia galdua baldin bazuen bigarren zatia erraz irabaziko zuela, eta kantari hasi zen:
Ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó.
Heldu zen bigarren herrira. Goseak zegoen, eta aski denbora bazeukala pentsatuz, bazkaritara joan zen tabernara:
Ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó.
Baina tabernako bidean dortoka bat azaldu zitzaion kantari:
Aguatí langué, langué, langué,
aguatí langué, langué, langué,
aguatí langué, langué, langué.
Ambekok uste izan zuen Aguati heldua zela, eta jo eta ke hasi zen berriz lasterkan, izuturik eta bazkaldu gabe.
Jo eta ke, jo eta ke, jo eta ke.
Bizi-bizi, bizi-bizi, bizi-bizi.
Horrela heldu zen metara, irteera zegoen herrira.
Ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó,
ambeco rimagüe quindan-dá, core nyaó.
Ambekoren kantua entzun zuelarik, belar artetik jalgi eta metaraino zeukan puskatxoa egin zuen Aguatik.
Jo eta ke, jo eta ke, jo eta ke.
Motel-motel, motel-motel, motel-motel.
Eta Ambeko baino lehen iritsi zen helmugara.
Aguatí langué, langué, langué,
aguatí langué, langué, langué,
aguatí langué, langué, langué.
Ambeko heldu zelarik herri osoak eta abere guztiek egin zioten trufa eta algara, Aguatirekin egindako apustua galdu zuelako.
Ambekok ihes egin zuen basora, eta ez zuen itzuli nahi izan berriz kalera. Horregatik bizi da oreina mendian.
Testua: Koldo Izagirre
Ahotsa: Ramon Agirre
