ORBEGOZO ORBEGOZO, JOSE BERNABE «OTARTE»
(Karmele Orbegozok utzitako irudia).
Belaetxe baserrikoa zen Bernabe jatorriz, eta bera izan zen ezkerreko euskal nazionalismoaren pertsona garrantzitsuenetako bat. Idazlea, Gipuzkoako ANV-EAEko idazkaria eta alderdi horretako Tierra Vasca prentsa-organoko kazetaria izan zen Otarte, baita gerra garaiko hizlari euskaldun garrantzitsuenetako bat ere(*). ANV-EAE Fronte Popularrarekin bat egitearen aldekoa zen eta Gipuzkoako Defentsa Batzordeko Gerrako Komisariako kide eta ANV-EAEko Batzorde Nazionaleko kide ere izan zen(*). Ondoren, Eusko Indarra batailoiko komandante izan zen 1937ko abuztuan, Santoñako Ituna esaten zaion errenditzearen ondoren Kantabrian harrapatu zuten arte. Hori baino egun batzuk lehenago, Gobernazioko komisario izendatua zuen Eusko Jaurlaritzak. Abuztuaren 17an, Indalecio Prieto Defentsa ministroak berariaz eskaera eginda, lehendakariak ebakuatu nahi izan zituen funtzionarioen artean zegoen(*). Harrapatu ondoren, gerra-kontseiluan epaitu zuten, Santoñan, eta 30 urteko kartzela-zigorra jarri zioten. Ondoren, Larrinagako espetxera eraman zuten eta 1938ko uztailean, berriz, Burgosko espetxera(*). 1943ko uztailaren 17an utzi zuten aske, baina badirudi bi urtez egon zela Madrilen, ezkutuan bizitzen, erbesteratua zegoen Eusko Jaurlaritzaren agindupean. Orduan gaixotu zen eta, azkenean, Venezuelara erbesteratu zen Frantziatik.
1952an Euskal Herrira itzuli zen eta Ondarretako espetxean eduki zuten denboraldi batean. Azaroaren 18an utzi zuten aske, baldintzapean. Itzultzea negoziatu arren, beste auzi judizial bat abiarazi zuten Bernaberen aurka, ezkutuan ANV-EAE berriro eratzeko saiakeran parte hartu zuelakoan(*). Auzipetze hura ez zuten artxibatu, harik eta epaimahai militarrak Bernabe 1953ko urrian Zestoan, uholdeen ondorioz izandako autobus-istripuan hil zela egiaztatu zuen arte(*).
Erreketeak eta margaritak edozein egunetan etortzen ziren gure etxea erregistratzera. Gure amari tratu txarra ematen zioten. Ez dakit jo zuten, ez nintzen inoiz galdetzera ausartu.
Maistrek «Gipuzkoa debe todo lo que es a España» idazten zuten ikasgelan.
