ALTUNA MENDIA, PABLO
(Nerea Altunak utzitako irudia).
Azpeitiarra zen eta bertan bizi zen Pablo. Amaiur batailoi nazionalistan erroldatu zen Gerra Zibila hastean eta teniente izatera iritsi zen. 1937ko ekainaren 17an zauritu egin zuten Artxanda mendian, eta urgentziazko lehen sendaketa mendiaren hegalean bertan jarrita zeukaten osasun-postuan egin zioten. Hilaren 19an Bilboko Iralabarri Ospitale Militarrera eraman zuten eta berehala preso hartu zuten. Hilabete batzuk ospitale hartan igaro ondoren, Algortako (Bizkaia) Trinitarioetara bidali zuten eta, ondoren, behin-behineko ospitale gisa moldatuta zeukaten Bilboko moja-ikastetxe batera eta Sondikako beste behin-behineko osasun-zentro batera(*). 1938ko otsailaren 21ean Eskolapioen espetxera eraman zuten Deustuko kontzentrazio-esparrutik, eta espetxe hartatik hainbat aldiz eraman zuten Basurtuko ospitalera, ebakuntzak egitera.
1939ko martxoan urtebeteko espetxe-zigorra jarri zion epaimahai militar batek «matxinada militarra» delitua egin zuelakoan. Epaiaren arabera, kondena labur haren arrazoia zera zen, egindako jarduera guztiak «agintarien aurrean berehala» aitortu zituela, baina handik laster, Madrilgo Auzitegi Nagusi Militarrak kondena hura baliogabetu eta «matxinadarekin bat egitearen» delitua leporatu zion eta 30 urteko espetxealdi luzeko zigorra jarri(*).
1940ko urrian behin betiko aske utzi zuten Karmeldarren espetxean zegoela, Zigorrak Aztertzeko Batzordeak 30 urtetik 3ra murriztu baitzion kondena. Hala ere, Bizkaiko Junta Provincial de Libertad Vigilada delakoaren kontrolpean egon zen, gutxienez, 1959ra arte(*).
Erreketeak eta margaritak edozein egunetan etortzen ziren gure etxea erregistratzera. Gure amari tratu txarra ematen zioten. Ez dakit jo zuten, ez nintzen inoiz galdetzera ausartu.
Maistrek «Gipuzkoa debe todo lo que es a España» idazten zuten ikasgelan.
