CHINCHURRETA BELOQUI, DOMINGO
(AIRMN).
Azpeitiarra zen eta bertan bizi zen. Domingok Zumarragatik Zumaiara zihoan tren-konpainian (Urola trenbidea) forjatzaile gisa lan egin zuen, Azpeitian tropa frankistak sartu zirelako Bilbora ihes egin arte. Altxatutakoak lurraldea konkistatzen zihoazen heinean, Domingo lekuz aldatu zen etengabe, Bilbotik Santanderrera eta Kantabriako hiriburutik Asturiasera, azkenean Frantzian barrena Kataluniara iritsi zen arte.
1939ko martxoan Azpeitira itzuli zen eta berehala tokiko agintariek organismo militar judizialei jakinarazi zieten iritsi zela, ziurrenik bizilagunen batek salatuta. Azpeitiko Guardia Zibilaren aurrean, Domingok aitortu zuen Izquierda Republicana eta Sindicato Nacional Ferroviariora (UGTren gertuko elkartea) afiliatuta egon zela. Era berean, hauteskundeetan ezkerreko alderdiei botoa eman ziela eta 20 bat egunez, Defentsa Batzordeak aginduta, eta Azpeititik atera aurretik, Damaso Azcue enpresaren aurrean armak hartuta zaintzaldia egin izana aitortu zuen. Ohikoa zen moduan, Roque Astigarragak, Azpeitiko alkate gisa, eta Falangearen tokiko buruzagitzak, kasu honetan Casto Orbegozok ordezkatuta, egin zituzten txostenetan Domingo «muturreko ideiak» edo «berotuak» zituen pertsona zela zioten; armak hartuta zaintzaldiak egin zituen aldiari soilik zegozkion datuak eman zituzten. Txosten horiez gain, orduan Urolako trenbidearen ustiaketaren nagusia zenak, Galo Barrena Larrarrek, idatzitakoa ere gehitu zen. Martxoaren 26ko data duen idatzian, auzipetuaren afiliazio politikoaz eta Domingok berak aitortutako zaintzaldiez gain, Zumarragan «propaganda marxistaren bileretan» parte hartu izana leporatzen zioten. Azkenik, Casiano Garayalde apaizak ere eman zuen auzipetuaren berri, nahiz eta harena aldeko idatzi bakarra izan zen, auzipetuaren «erlijio-betebeharrak» bete izana besterik ez baitzuen aipatzen. Ondorioz, 1939ko maiatzaren 1ean, Gerra Ikuskaritzak uste izan zuen egindako instrukziotik ezin zela ondorioztatu «salatuak delitu komunak egin izana, ezta buruzagi iraultzaile nabarmenaren izaerarik ere». Beraz, gobernu-atxiloaldiko 3 hilabeteko zigorra besterik ez zion ezarri. Domingo Ondarretako espetxean egon zen preso 1939ko apirilaren 16tik uztailaren 15era, eta handik ateratakoan, Donostiako Ordena Publikoko Idazkaritzara joan behar izaten zuen «ondorengo zaintza eta konpetentziarako»(*).
Iritsi zirenerako gizona hila omen zegoen, fusilatu egin zuten. Medikua ote zen zioten.
Errentero denak karlista egin zituzten, bestela ez zieten uzten eta errentan jarraitzen.
Andre «gorrienak», senarra gerran edo hilda zutenak, Lazaretora ekartzen omen zituzten.
