Urregilearen orduak

Pako Aristi

nobela

Erein, 1998

KANPOTIK DATOZENEN KANTA — 52

        Iratzarri zenean, dinosauruak artean han jarraitzen zuen, bai, baina pagorik ez zen ageri bere begien aurrean, eta ezta ere gailurrera igo eta harantzagoko haranaldeak ikuskatu zituenean.

        Duela 6.000 urte, dolmenak eraikitzen zituen gizakumeak ez zezakeen entzun pagoen ibilaldi luzeak lurraren kirioetan sortzen zuen txinaurri saldo antzeko zurrumurru ahula; baina bazetozen. Arbolak, beste gaitasun batzuen artean ibili egiten baitira; ez banaka, bizidunok bezala, multzoka eta belaunaldika baizik. Basoa da arbolen elkartea, eta basoak erabakiko du bere kideen ibilbidea, hauen haziak mugitu egingo baitira, iparraldean edo hegoaldean kimu berriak sortuz, eta hauen haziak era berean urrunxeago bideratuz. Arbolek iraungo badute, basoaren agindua jarraitu behar dute, basoari, ez negu baten edo biren aurreikuspena, baizik eta urte askoren, agian mende oso baten batez besteko eguraldi hausnarketa onartu izan baitzaio gizona gizon izan denetik.

        Munduak jasan duen klimaren benetako azken aldaketa, geroztik, ezagutu bakarrik ez, imajinatu ere ezin dugun bezain bortitz eta larri izana, duela 10.000 urte gertatu zen, glaziazioen amaieran. Arbola asko desagertu egin ziren, beste batzuk erbesteratu, gaur egun Alpeetan soilik aurki daitekeen gabonetako izeia kasu; duela 12.000 urte hemen bazen, baina ez du itzultzen asmatu.

        Pagoak Italiaren hegoaldean, Calabrian, Sizilian-eta iraun zuen. Klima berotzen hasi zenean basoak Italiako penintsulan barrena iparraldera zabaltzen hasi ziren. Hegoaldera eroritako haziak hil egiten, eta iparraldekoak ernamindu, arbolak mugitu barik ere, kimuak gero eta harantzago sortuz, horrela zetozen pagoak berriro iparraldera. 2.000 urte behar izan zituzten pagoek 1.000 kilometro egiteko. Abioian ordu bete eta zerbait gehixeago. Glaziazioetan desagertutako pagoak 5.000 urte behar izan zituen Italiatik berriro guregana etortzeko.

        Goiz batean, antzinako gizona esnatu zenean, han zegoen pagoaren kimua, arbola berri baten itxaropena. Nekazariak uztarriak egin izan ditu hiruzpalau urtez urazpian edukitako pago egurrarekin. Egunero idien gainean ezarririk dabilen uztarriak urteak eta urteak iraun dezake, 80 beharbada, baina mandioan urte bete soilez inora gabe utziz gero pipiak jotzen du eta desegiten. Oraindik gorde du pagoak, bere txirbilezko memorian, 5.000 urte iraun zuen ibilaldiaren oroimena, mugimenduaren nostalgia.

THE MACHINE — 16

        —Zergatik kontatzen didazu istorio hau, Luisa?

        —Zer?

        Galderak ustegabean harrapatu nau, justu izotzak dantzarazi ondoren Cardhua eztarrira hustu dudanean.

        —Ez dakit nola adierazi, baina..., zertarako ari gara hainbeste istorio kontatzen?

        —Oraingoan bai, soka bat eten da, ezta?

        Irribarre egin du gitarraren sokak oroitarazi dizkiodanean.

        —Baietz uste dut, barkaidazu!

        —Bai, nik bat eten dut, zuk bestea. Lau dauzkagu!

        —Badakit, Luisa, leku hauek basatiak egiten zaizkit, ezatseginak, pertsonen arteko harremanak hondatu egiten dituztela iruditzen zait!

        —Zer esan nahi zenuen lehen, ea zergatik kontatu dizudan zehazki Asier eta Itxasoren istorioa ala...

        —Ez dakit, uste dut oro har istorio guztiak esan nahi nituela, zergatik gauden hemen errepaso luze hau egiten...

        —Zer nahi duzu esatea? Besteei buruz hitz egitea ere adiskideen arteko alor bat da ezta? Hemen gabiltzan gutako askoren bizitzak puntu batean edo bestean gurutzatu egiten dira, momentu bateko informazioa hurrengoari lotzen zaio... liatzen ari naiz. Galdera batekin erantzungo dizut: ez al duzu zeure burua Asier eta Itxasoren istorioan islatuta ikusten?

        —Islatuta? Zer esan nahi duzu, identifikatuta? Alegia, gazte horiengan ikus ditzakegula guk adin horretan eman genituen pausoen islak?

        —Antzeko zerbait!

        —Bai, baina ez nau pozten!

        —Zergatik?

        —Pausoak diozun lekuan nik akatsak, errakuntzak ikusten ditudalako. Aspaldi honetan, urteak aurrera doazen heinean, gero eta garbiago ikusten dut zenbat hankasartze eta hutsegite izan ditudan ene bizitzan, eta gazte hauen istorioak gauza bat baieztatzen dit: gizakia, sekula guztien sekuletan, bere akatsak errepikatzera kondenatua dagoen norbait dela. Ezin du bere jakinduria modu erreal edota eraginkor batez belaunaldi berriengan txertatu. Ezin dugu ezer ikasi. Guk ez genuen gurasoengandik ezer ikasi nahi izan. Gure ondorengoek ez dute gugandik deus jaso. Zergatik behar du horrela izan?

        —Horrela izan behar du, bizitza norberak bizi behar duelako; gizon edo emakume batek zerbait berezia sentitzen duenean, lehenengo aldiz sentitzen du, berria zaio, ezezaguna, eta, bera baino milaka urte lehenago bizi izan direnek gauza berbera sentitu bazuten ere, esan liteke gizateriaren historian lehen aldia dela norbaitek hori sentitzen duela. Gutako bakoitzarengan berriro hasten da gizateria existitzen, eta gutako bakoitzarengan amaitzen da dena. Ez al duzu Shiddarta gogoratzen, aitaren irakaskuntzei uko egin eta gauzak bere larrutik sentitzera abiatzen denean?

        —Bai, gogoratzen dut, baina... hain zuzen, transmisio gabezia horretan dago historiaren gakoa. Lehen mina aipatu duzu, maitasuna lortuko ote dugun ziur jakin gabe ez dugula adiskidantza arriskatzen, eta hori mina leuntzeko bide bat besterik ez dela...

        —Hala ere, minik latzenak, barrea kiskaltzen duten horiek, gaztetan sentitzen ditugu, hamazortzi urte baino lehen. Ba al dakizu zer sentitzen dudan askotan? Hamazortzi urterako badakigula maitasunaz jakin litekeen guztia. Zahartzea ez da besterik: min gutxiago sentitzen ikastea!

        —Alderantziz dela esango nuke. Ba al dakízu Indian zer esaten duten? Gizon batek egia jakinduriaren bidez ikusten ez dakienean, ezinbestekoa dela minak erakustea egia hori. Mina jakinduria da. Eta min hori leuntzeko bidea maitasuna da. Beraz, minaren beldurrez maitasunarekin ez ausartzea koldarkeria bat iruditzen zait!

        —Orduan zuretzat zahartzea zer da, naturaltasunez maitasuna adierazten ikastea, batere babesik gabe?

        —Ez dakit, gauzak ezberdin sentitzen dira...

        —Kaka zaharra, mina igual-igual sentitzen da, gertatzen dena da errekurtso gehiago dauzkagula gure adinean mingarria izan den gauza interesgarritzat agertzeko, eta horixe da nik esan dudana, zahartzea min gutxiago sentitzen ikastea besterik ez dela, nola edo hala, amarru batekin edo bestearekin!

        —Goazen hemendik, Luisa!

        Laurak eta laurden dira. Zementua osatzen duten porlan eta hondar izpiak ematen dugu pertsonok diskoteka honen barrean; izerdia da adabakiok batzen gaituen ura, denon artean masa beroa osatu arte.

        Eskaileretan behera, pistan murgiltzera goaz. Ferminek eskutik heldu dit.

        —Wiskyak asko inspiratu zaitu, e!

        —Gauzak sentitzen direnean, oso erraza da ateratzea, edo oso zaila, ez dago erdibiderik!

        Une honetan sartu dira ikasle taldeko batzuk. Asko falta dira, baina hor datoz Asier eta Itxaso, elkarren hurbil samarrean. Borrokak baretuta, itxura batean; zurrutaren indarra izango dute orain barruan, jende artean zoazela alboetara begiratu beharrik ez dagoela esaten duen hori; aurrera zuzenean, barraraino.

        Pistan aurrera, parez pare egokitu gara, baina ez nau ikusi. Peskus bat eman diot buruan: zartadatxo hat.

        —Iepa, Luisa, heu al hintzen ba?

        —Zer, alkandorari botoiak josi al dizkiok?

        Bi etenda daramatza.

        —Amak josiko ditin bihar!

        —Lasaiago?

        —Bai, roilo txar bat izan dun!

        —Animo!

        —Hi, Luisa, ba al daukan kilker bat gerorako?

        —Kilker bat? Honek izango dik! —diot, Fermin seinalatuz.

        —Zer? —Ferminek entzungor.

        —Ea txina bat emango al diozun!

        Burua astindu du goian-behean, eta eskua patrikara eraman. Alpapa atera du, eta hortzaka eginda kilkerra bereizi.

        —Oso ona duk e, polen puru-purua!

        —Bale, tio, portatu haiz! Eta hi Luisa, aber noiz portatzen haizen hi ere!

        —Portatu?

        —Bai joder! Ea noiz uzten didanan hire zaldi beltza, buelta bat emateko Itxasorekin!

        —Horrek alde egingo dik hanka artetik, motel!

        —Itsasok?

        —Ez, motel, astoak, motorrak!

        —Hire mende banengo nik ez niken inoiz alde egingo!

        —Tontoa haiz, ba, hik badakik zeinen mende jarri behar duan! Zer moduz doa gauza?

        Besteak ezkutatu dira mostradore inguruan. Itxaso keinuka ari zaio.

        —Ez zekinat, Luisa, nik uste hanka sartu dudala!

        —Nolatan?

        —Humphreyrena egiten, zineak ez din ezertarako balio! Bultzaka ari zaizkigu, eta Fermin ipurterre antza dakusat. Bagoaz bakoitza bere aldera, atzeraka doan uhin baten ur ildoen gisan. Fermin eta biok, kanpora orduko, arnasa hartzen dugu; gailurra egin duenaren lasaitasuna.

        —Ba al dakizu gauza bat, Luisa?

        —Auskalo zer esango dituzun diskotekaren aurka...

        —Ez, baina badu zerikusia. Uste dut orain lortu duela zientziak, teknologiak, duela ehun urte pasa industrializazioarekin lortu ez zuena!

        —A bai? Eta ehun urte behar izan al ditu? Borroka latza izango zen...

        —Ez, Luisa, serio ari naiz...

        —Bai, badakit, barkaidazu, Fermin!

        —Ba, igual zaio, badakit ordu hauetan mundu-konponketa alfer asko egin ohi dela, bihar bertan gogoratuko ez ditugunak...

        —Nik ez dut gau hau inoiz ahaztuko Fermin, ezta bertan esandakorik ere!

        —Nik ere ezetz uste dut!

        —Baina ez dakit, ez dut gitarraren beste sokarik eten nahi, baina ehun urte dauzkaten kontuekin hasten zaizkidanean halako ikara bat sartzen zait, neure gain ezin har dezakedan karga bat jarriko balidate bezala...

        —Arrazoia daukazu, Luisa, badirudi mende osoaren laburpena egiteko ardura hartu dudala zure aurrean, neure bihotz hutsaren arazoak konpondu ezin ditudan bitartean!

        —Hara, begira, horiek gehiago interesatzen zaizkit!

        —Pentsatzen nuen...

        —Eta? Beldur al zinen puntu horretara iristeko edo?

        —Ez, baina beste maila bateko oinarririk gabe ez nuen nahi...

        —Lotsatia halakoa, lasai, gauak oraindik sekretuak babesten dituen ordu horietan gaude... ordu txikietan, denbora gure alde dugu!

        —Oker zaude: denbora beti itxaropenari aurka egiteko dago!

        —Goazen paseo bat emanez «Afrika Batua»ra. Hortxe dago, Abenidaren amaieran, eta oso ondo dago, gustatuko zaizu!

        Isilik abiatu gara. Atzean gelditu da Vulcan beltza, bere bizitza osoa nire bakardadea zaintzera eman duen zakur leial baten gisan.