AZPIAZU GOMEZ, ELEUTERIO «INDOTARRA»
(Kontxi Azpiazu Gomezek utzitako argazkia).
1919an jaioa zen Eleuterio eta errepublika-garaian Jose Iturzaeta altzari-fabrikan eta Hijos de Andres Arruti enpresan aritu zen lanean, zurgintzan. Gerra hasi ondoren, zaintzaldiak egiten ibili zen, armatuta, Azpeitira errepidez sartzeko igarobaimenak kontrolatzen. Hala, soldata bat jasotzen zuen «izan ere, fabrika itxita zegoenez, dirua behar zuen jatekoa erosteko». 1936ko irailaren 18an Bilbora egin zuen ihes altxatutakoak Azpeitian sartzear zirela ikusita. Ez zuen batere diru-sarrerarik eta Eusko Jaurlaritzaren Gizarte Laguntza Sailari esker iraun zuen, 1937ko martxoaren amaieran zulatzaileen batailoi batean sartu zen arte. Tropa frankistak Bilbon sartu baino lehenxeago, Eleuteriori zegokion kinta mobilizatu egin zuten, eta infanteriako batailoi batera bidali zuten fusilari. Barakaldoko, Gallartako eta Ontongo (Kantabria) fronteetan ibili zen. Ondoren, zulatzaileen batailoi batean egon zen erroldatuta, lubakiak egiten, harik eta 1937ko urriaren 21ean Pola de Cieron (Asturias) preso hartu zuten arte. Atxilotu eta Oviedoko espetxera eraman zuten eta, ondoren, Santoñakora. Santoñan zegoela, Presoak Sailkatzeko Batzordeak «C atalean» sailkatu zuen 1937ko amaieran, eta Bilboko Eskolapioen kartzelara eraman zuten handik gutxira. 1938ko ekainaren 25ean Eleuterioren aurkako urgentziazko prozesu sumarisimo bat abiarazi eta Ondarretako espetxera eraman zuten. Auzi-ikerketan, Azpeitiko Falangeren eta Alkatetzaren txostenak, Jose Iturzaeta enpresaburuak eta Ramon Echaniz apaizak igorritakoak erabakigarriak izan ziren auzia artxibatzeko eta «C atalean» sailkatzeko erabakia zuzentzeko. Bai batzuek bai besteek adierazi zuten Eleuterio ideia nazionalistak zituen gaztea zela, baina «oso langilea» zela eta «gorriak agintean» izan ziren garaian, «jarrera pasiboa» izan zuela.
1939ko otsailaren 18an libre utzi zuten, eta handik egun gutxira Iruñeko soldadugaien zerrendan sartu zuten. Maiatzaren 12an America 23.a infanteriako erregimentuan sartu zen eta Lekarozen jarri zen bizitzen. «Askatasun Zainduaren» zerbitzuaren kontrolpean egon zen 1945eko irailera arte(*).
Duesoko espetxean lur azpi batzuetan eduki zuten aita, eta marea igotzean gerritik behera uretan egoten zen.
Aitari, gorria zenez, kartzelatik atera zenean ez zioten lanik ematen Azpeitian.
Urtero, uztailaren 18a iritsitakoan, ama bere onetik irtenda egoten zela konturatzen nintzen.
