ITURRALDE BERECIARTUA, VICENTE
(Iñaki Iturraldek utzitako irudia).
Vicente EAJko militantea eta ELAko afiliatua zen. Errepublika-garaian Damaso Azcue altzari-enpresan lan egiten zuen tornulari gisa, baina 1935eko urtarrilean, Vicente eta haren kide Santiago Zudupe kaleratu egin zituzten. Gerra hasitakoan, Loyola batailoira sartu zen, eta teniente izatera iritsi zen Bilbo erori ostean. 1937ko abuztuan, Kantabriako Limpias herrian, batailoia Italiako tropa faxisten aurrean entregatu zen, eta jarraian El Duesoko espetxera bidali zuten.
Urte horretako irailean, urgentziazko prozedura sumarisimoa hasi zen, eta handik hilabetera, 1937ko urriaren 20an, «matxinadarekin bat egitearen» ustezko delituagatik biziarteko espetxealdiaren zigorra jarri zioten. Gerora, Puerto de Santa Mariako espetxera eraman zuten, eta han egon zen 1940ko abuztura arte, baldintzapeko askatasuna eman zioten arte. 1943ko maiatzaren 27an, zigorra 6 urte eta egun 1eko espetxealdiarekin arindu zioten. Beraz, 1944ko abuztuan, anaia Joserena bezala, behin betiko iraungita geratu zen zigorra(*). Espetxetik atera ostean, Zarautzen zuen etxean jarri zen bizitzen. Itxuraz tailerra eta Azpeitian zituen ondasun guztiak konfiskatu egin zizkioten eta gerran errekete gisa aritu zen azpeitiar baten eskuetan zeuden. Hala ere, denbora batera jabetzak berreskuratu zituen(*).
Aitari espetxetik etxera itzuli ahal izateko agiria eman zion soldaduaren ahotik honakoa entzun behar izan zuen amak: Gustu handiz emango dizugu, hura harrapatzeko zain baikaude fusilatzeko.
Erdaraz hitz egin beharra zegoen zigorrik jaso nahi ez bazenuen.
Falangista bati honakoa erantzutearren zigortuta egon nintzen: Si a su padre no le hubiesen robado toda la hacienda que tenía podría venir vestido de seda.
